Op weg naar een groenere leefomgeving

Toen Annette Vermaas in 2016 directeur werd van de (v)mbo onderwijslocatie in Nijkerk bestond het schoolplein voornamelijk uit betonnen tegels. Wie er nu komt, ziet een speels aangelegd plein met veel groen, zitjes, een wadi en een vijver. “Onze school besteedt veel aandacht aan een leefbare groene ruimte. Dat doen we ook rondom de school, waar we 2,5 hectare leeromgeving tot onze beschikking hebben.”

De vmbo-leerlingen mochten zelf meedenken over de inrichting van het schoolplein. De mbo’ers van de hoveniersopleiding werkten de ideeën verder uit en deden voorstellen voor de beplanting en overige materialen. Met financiële hulp van externe partijen en de inzet van een professionele hovenier gingen de leerlingen aan de slag. Annette is erg blij met het resultaat. “Met zo’n natuurlijke entree profileren we ons nog beter als groene opleider. En wat zo mooi is: nu het schoolplein klaar is gaan leerlingen veel vaker naar buiten, zelfs als het weer wat minder is.”

Achter de school krijgt landgoed Luxool de komende jaren vorm. Het wordt een pionier-, leer-, speel- en werkplaats waar leerlingen en omwonenden veel kunnen ontdekken over een gezonde, duurzame en groene toekomst. Zo denkt de school aan een voedselbos, een outdoor circuit en een bloementuin. Zover is het nu nog niet, maar er is al wel een kleurrijke pluktuin met een aantal bijenkasten en een natuurvriendelijke oever. Annette: “In de pluktuin kunnen leerlingen zien hoe groenten en bloemen groeien. Ook zien ze wat de natuurvriendelijke oever doet met de biodiversiteit en hoe ze dat door eigen handelen kunnen beïnvloeden. Vrijwilligers uit de buurt komen helpen met het onderhoud van de pluktuin en voor de bijenkasten werken we samen met een imker uit de straat.”

Brigitta Methorst reageert hier enthousiast op. “Ik leer mijn studenten dat ze invloed hebben op hun leef- en leeromgeving. Ze hoeven niet te wachten tot na hun diploma om van waarde te zijn voor de samenleving. Dat zijn ze nu al! Prachtig dat zelf ontworpen schoolplein. Voor de Nijkerkse leerlingen is deze groene leeromgeving hun referentie. Als ze straks ergens gaan werken waar weinig natuurlijk groen is, hebben zij vast ideeën hoe het groener kan.”

Brigitta is docentonderzoeker Mens & Omgeving bij Aeres Hogeschool Almere. Van huis uit is ze landschapsarchitect en socioloog. Toen ze twee jaar geleden te maken kreeg met rugklachten, ging ze haar werkplek eens goed analyseren. “We zitten met elkaar de hele dag binnen. Waarom zijn onze klaslokalen wit alsof het een ziekenhuis is? Een natuurlijke leeromgeving is aantoonbaar gezonder. Meer natuurlijke kleuren en materialen zou ons allemaal goed doen: echte planten, maar ook posters van planten hebben al een positieve uitwerking.” Sindsdien richt Brigitta haar pijlen op binnenvergroening en betrekt ze studenten en docenten bij haar onderzoek voor het lectoraat Groene en Vitale Stad. “Het is uniek dat we zelf als Aeres organisatie met onze leerlingen en studenten zo’n twintig onderwijslocaties kunnen gaan vergroenen, om zo onze eigen leefwereld daadwerkelijk groener te maken.”

Eric Soer is wat je noemt een hybride docent. Bij Aeres MBO Velp doceert hij gemiddeld tien uur per week managementvakken aan studenten van de niveau 4-hoveniersopleiding. Daarnaast heeft hij een organisatie- en adviesbureau voor ondernemers in de groene en grijze sector. Dit schooljaar is hij ook penvoerder van het O&I project ‘Groene leefomgeving in de derde dimensie (GL3D)’. “Voor hoveniers is een 3D-softwareprogramma ontwikkeld waarmee ze klanten een realistisch beeld van hun nieuw aan te leggen tuin kunnen geven. Voor dit project maken we instructievideo’s van het softwareprogramma en delen die kennis met docenten en studenten binnen Aeres.” GL3D is een van de twaalf centrale projecten waarmee Aeres dit schooljaar ruimte geeft aan ontwikkeling en innovatie (O&I).

Hoewel er meer dan genoeg werk is voor hoveniers, zeker in deze coronatijd, kampt het vak volgens Eric met een imagoprobleem. “Jonge mensen associëren het werk met zwaar, vies en koud en zien vaak niet de mooie kanten van het vak. In steeds wisselende omstandigheden werken hoveniers met veel verschillende materialen en dat maakt het werk enorm gevarieerd. Minder bekend is dat ons vak ook raakvlakken heeft met interieurbeplanting en bijvoorbeeld dak- en gevelbeplanting. Het hoveniersvak evolueert van tuinman tot iemand die verantwoordelijk is voor een leefbare buitenruimte. Bij Aeres MBO Velp doen we ons best om die ecologische kant van het vak meer te benadrukken.”

De huidige generatie jongeren groeit op in een tijd waarin de groene leefomgeving onder druk staat. Steeds meer mensen trekken naar de stad, de voedselzekerheid komt in het gedrang door uitputting van het landbouwareaal en dan hebben we het nog niet eens over de klimaatproblematiek. Nooit eerder werden jongeren geconfronteerd met zulke complexe problemen waar geen pasklare antwoorden voor zijn. Een duurzame toekomst is prioriteit nummer één voor ons allemaal. Dat is ook mede de reden waarom ‘Transitie in het groene domein’ een belangrijk speerpunt is in de strategie van Aeres.

Brigitta juicht een Aeres-brede omarming van vergroening toe. Ze haalt ter illustratie een door haar geleid onderzoeksproject aan dat gaat over verschillende routes naar werkplekvergroening. “De gangbare route kennen we allemaal. Hier brengt een organisatie de groene inrichting onder bij de facilitaire dienst die een x-aantal verzorgingseenheden groene planten bestelt in hydrocultuurpotten. Ze staan vaak in een vergeten hoek om de schoonmakers niet te hinderen. In deze route is groen te typeren als meubelstuk. Onderzoek naar drie andere routes laten het beeld zien dat hoe meer de bedrijfsonderdelen en de gebruikers van een gebouw betrokken zijn bij vergroening, groen daardoor echt een metgezel kan worden in werkplekverbetering. Mensen worden socialer van groen en ervaren minder stress door met groen bezig te zijn. Kortom, groen draagt bij aan ziektepreventie, stressvermindering en werkgeluk. Onze studenten kwamen met het idee dat een plant zelfs ‘medewerker van de maand’ kan worden. Hoe mooi zou het zijn als onze organisatie groen echt gaat omarmen als metgezel.”

Brigitta, Eric en Annette pleiten eensgezind voor een organisatiebrede aanpak van vergroening. Ze hebben ook een suggestie hoe Aeres dat kan gaan vormgeven. Eric haalt het boekje ‘Gewoon Doen! Leren voor duurzame ontwikkeling’ tevoorschijn. Hierin beschrijft Stan Frijters van Aeres Hogeschool Wageningen dat duurzame ontwikkeling vooral tot stand komt via een integrale aanpak van kennis, vaardigheden, houdingen en waarden. Van groot belang hierbij is dat de school als organisatie een eigen verantwoordelijkheid en voorbeeldfunctie heeft en een eigen visie ontwikkelt: de zogenoemde Whole School Approach voor duurzame ontwikkeling. Een Whole School Approach verbindt de schoolomgeving, de bedrijfsvoering van de school en het curriculum, waardoor de school voor leerlingen en studenten een nog interessantere leeromgeving wordt.

Dit was het derde artikel waarin Aeres over belangrijke thema’s een visie geeft op de stand van zaken anno 2021. Het volgende artikel gaat over ‘Wat brengt 2021’. Lees hier de eerder verschenen artikelen over ‘duurzaam produceren’ en ‘anders leren’.