Cookies op www.aeres.nl
Aeres gaat zeer zorgvuldig om met haar informatie en zal deze gegevens nooit aan derden ter beschikking stellen.
De Nederlandse landbouw staat onder druk. Door intensief bodemgebruik, klimaatproblematieken en afnemende biodiversiteit dreigt de rek uit ons agrofoodsysteem te raken. Om de landbouw toekomstbestendig te houden, zullen we duurzamer moeten produceren. Ruud Hendriks (practor kringlooplandbouw) en Corné Kempenaar (lector precisielandbouw) leggen uit hoe zij bij Aeres aan die toekomstbestendigheid willen werken.
Het interview vindt plaats bij de hogeschoolfaculteit in Dronten. Als Corné binnenkomt vertelt hij dat hij eigenlijk een dubbele afspraak heeft. Er is ook een vergadering gaande van dronedeskundigen uit Nederland. “Sinds 2011 is het verboden om gewasbeschermingsmiddelen vanuit een vliegtuig te spuiten. Toen die wet inging stonden de ontwikkelingen in de precisielandbouw nog in de kinderschoenen. Tegenwoordig zet de landbouw steeds vaker drones in om pleksgewijs gewasbeschermingsmiddelen toe te dienen. Dat mag nu alleen als de drone met een touw vastzit aan de grond. De vergadering gaat over een voorstel voor een wetsaanpassing.”
Corné is naast lector precisielandbouw als senior onderzoeker verbonden aan Wageningen Universiteit & Research (WUR) en werkt hij een dag in de week voor het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb).
Even later loopt Ruud Hendriks binnen. Vanaf zijn werkplek aan de Wisentweg in Dronten was het maar een klein stukje fietsen naar de hogeschool. Ruud is sinds september practor kringlooplandbouw bij Aeres MBO. Daarvoor was hij vele jaren teamleider bij Aeres MBO Dronten Warmonderhof en de spil van de biodynamische opleidingen.
“De gedachte is niet langer: hoeveel vlees moeten we produceren om aan de consumptievraag te voldoen, maar wat kan het natuursysteem dragen en hoe passen we ons consumptiepatroon daarop aan?”
“De minister geeft de boeren nog geen duidelijkheid”
Met haar visie ‘Landbouw, Natuur en Voedsel: Waardevol en Verbonden’ zet landbouwminister Schouten koers naar een omslag naar kringlooplandbouw in 2030. Bij kringlooplandbouw komt zo min mogelijk afval vrij, is de uitstoot van schadelijke stoffen zo klein mogelijk en worden grondstoffen en eindproducten met zo min mogelijk verliezen benut. Corné is blij met de keuze voor kringlooplandbouw, maar vindt het jammer dat de minister de boeren nog geen duidelijkheid geeft hoe die omslag eruit gaat zien. “Boeren willen weten waar ze aan toe zijn en in hoeverre hun bedrijf toekomstperspectief heeft. Die duidelijkheid geeft de politiek op dit moment niet. Als we in Nederland echt de omslag naar kringlooplandbouw willen maken, zal dat voor veel boerenbedrijven ingrijpende gevolgen hebben en betekent het ook veel voor ons consumptiepatroon.”
"Voedsel is relatief goedkoop in ons land"
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek besteedt een doorsnee huishouden acht procent van het totale inkomen aan voeding. “Voedsel is in ons land relatief goedkoop. Dat komt omdat de huidige voedselprijzen geen afspiegeling zijn van wat de producten werkelijk zouden moeten kosten. Dat geldt zowel voor gangbare als biologische producten. Zolang de prijsopbouw van onze landbouwproducten blijft zoals die nu is, zullen consumenten hun consumptiegedrag niet snel aanpassen,” verwacht de lector. Om dit te veranderen zal de politiek een meer sturende rol moeten spelen. “Ik vergelijk het een beetje met elektrisch rijden. Als je de kostprijs van zo’n auto berekent, gaat niemand elektrisch rijden. Maar met de subsidie van de overheid wil iedereen ineens een Tesla.”
“Studenten vragen zich af wat het economische perspectief van kringlooplandbouw is"
Ook precisielandbouw is een breed begrip. Corné vertelt dat veel mensen bij precisielandbouw alleen aan techniek denken. “Op de markt zijn tegenwoordig veel commerciële bedrijfjes actief die technische tools aanbieden voor precisielandbouw. Boeren kunnen bijvoorbeeld al voor 150 euro een scan van hun perceel laten maken. Maar als die boeren geen handvatten krijgen hoe ze die scan moet interpreteren, hebben ze eigenlijk niets aan die techniek.”
Precisielandbouw draait volgens de lector om de combinatie techniek en biologie. “In ons lectoraat werken we bijvoorbeeld aan een rekenmodel om het aandeel organische stoffen in de bodem in kaart te brengen. Op plekken waar te weinig organische stoffen zijn, kan de boer ervoor kiezen compost toe te dienen, en zo variabel te doseren. Een andere mogelijkheid, is dat de boer rekening houdt met de groeidichtheid op bepaalde stukken land en de zaaidichtheid daarop aanpast. Dit betekent dat de opbrengst weliswaar wat lager zal zijn, maar daar staat tegenover dat hij minder kosten heeft voor bemesting. In plaats van de standaardoplossing maakt de boer dus een ecologische keuze. Die ecologische waarden combineren we steeds vaker met de economische waarden in de rekenmodellen. Zo wordt precisielandbouw een managementconcept om de bedrijfsvoering te optimaliseren en te sturen op de variatie die er binnen een bedrijf is.”
Het verhaal van Corné laat zien dat het vak boer ingewikkeld is geworden. “De moderne boer is hoog opgeleid en moet van vele markten thuis zijn en complex kunnen denken. Niet iedereen die van huis uit is opgegroeid op een boerenbedrijf kan de transitie bijbenen die nu in de landbouw gaande is. Een deel van hen zal hoogstwaarschijnlijk afhaken.”
Tot slot. Als we over tien jaar naar de landbouw in Nederland kijken, wat zien we dan? Ruud verwacht dat de intensieve veehouderij van vooral varkens en kippen dan flink is afgebouwd. “In de akkerbouw zien we meer teeltsystemen zoals strokenteelt en een diverser beeld in gewaskeuzes, waaronder eiwitgewassen. In 2030 zijn we denk ik ook zover dat een deel van de menselijke fecaliën als reststroom terugkeert in de landbouw. De energietransitie in de landbouw zet verder door. Een andere belangrijke verandering is volgens mij dat boeren betaald krijgen, waarschijnlijk via subsidies, voor diensten die ze leveren, of dat nu CO₂ binding, waterbuffering of landschapsbeheer is.”
Corné hoopt dat het verschil tussen gangbare – en biologische landbouw over tien jaar is verdwenen. “Op het gebied van onkruidbestrijding vinden beide disciplines elkaar al. Mechanische onkruidbestrijding via onkruidrobotjes is nu sterk in ontwikkeling. De afweging moet zijn: doen we het duurzaam. Soms kan het gebruik van een beetje chemie duurzamer zijn dan vele uren handwerk.”
Als we na anderhalf uur afscheid nemen, pakt Corné zijn laptop om de uitkomst van de dronevergadering te bekijken en stapt Ruud op zijn faculteitsfiets richting Wisentweg.