De natuur om ons heen staat onder druk door menselijk handelen en de drang naar economische groei. Biodiversiteit is echter de basis van ons bestaan, we zouden er juist heel zuinig op moeten zijn. Een biodiverse leefomgeving zorgt voor schoon drinkwater, een vruchtbare bodem, schone lucht, gezonde voeding en bestuivers voor onze gewassen. Bovendien is een groene omgeving met veel biodiversiteit goed voor onze gezondheid en welzijn.
Herstellen van biodiversiteit
Om biodiversiteitsverlies tegen te gaan, moeten wij als gebruikers begrijpen wat de waarde ervan is en weten welke maatregelen we kunnen nemen voor herstel. Herstel van biodiversiteit vraagt om samenwerking. In dit project gaan leerlingen, studenten en docenten samenwerken met wetenschappers om biodiversiteit te herstellen op schoolterreinen. Vervolgens gaan ze ook meten of de genomen maatregelen werken door te monitoren via 'citizen science' methoden, gericht op (de relatie tussen) planten en insecten.
Wat doen we?
Op het terrein van elke deelnemende school is een stukje afgezet met palen en draad, waar geen (maai)beheer meer plaatsvindt. We noemen deze aanpak op de schoolterreinen ‘rewilding’. Rewilding is een term voor het met rust laten van de natuur, zodat natuurlijke processen voor biodiversiteitsherstel zorgen. Elk ‘rewilding’ stukje wordt vergeleken met een stukje terrein waar wel beheer plaatsvindt. Samen met studenten, leerlingen en hun docenten, onderzoeken wij het effect van rewilding op bodemdieren, nachtvlinders en planten. We verwachten dat in het niet beheerde stukje terrein de biodiversiteit door de jaren toeneemt met o.a. meer bodemdieren, bloeiende planten en nachtvlinders.
Wat meten we?
Om een goed beeld te krijgen van de impact op student en omgeving, kijken we naar de veranderde beeldvorming van de student (door evaluaties) en de vastgelegde monitoringsdata. In beide plots gebruiken studenten en leerlingen dezelfde monitoringstechnieken. Het is belangrijk dat er steeds op dezelfde plek gemeten wordt, met dezelfde methoden, zodat de verkregen resultaten vergelijkbaar blijven door de jaren heen. We kijken naar planten en insecten en de relatie daartussen. Hoe meer bloeiende planten, hoe meer bestuivende insecten we verwachten. En hoe hoger de biodiversiteit, hoe meer soorten bodemdieren en nachtvlinders we denken te vinden. We meten drie keer per jaar en gebruiken hiervoor drie monitoringstechnieken. Alle deelnemende locaties leggen hun gevonden resultaten vast in een digitale omgeving.
Monitoringstechniek: plantinventarisatie door middel van hoepels
Gebruikte monitoringstechnieken
Voor vegetatieopname leggen we op gemarkeerde plekken per plot hoepels neer. Binnen de hoepels kijken we naar de bedekkingsgraad per plantensoort, dus welk percentage van het oppervlak bedekt wordt door een bepaalde soort. Ook kijken we naar het aantal bloeiende planten, als indicator voor de beschikbaarheid van nectar en stuifmeel voor bestuivende insecten.
Om het lopende bodemleven in kaart te brengen, gebruiken we per plot 3 potvallen. Dit is een monitoringstechniek waarbij de bodemdieren in een in de grond gegraven beker vallen. Na enkele dagen wordt deze geleegd en gaan de studenten de dieren determineren en vastleggen in de digitale omgeving.
De voorkomende nachtvlinders worden met ledverlichting gevangen in speciaal daarvoor ontwikkelde ledemmers. Per plot plaatsen we 1 emmer die na een nacht geleegd wordt. Studenten determineren de gevonden nachtvlinders met behulp van automatische beeldherkenning, maken er een foto van en plaatsen deze op de website van de Vlinderstichting in een speciaal voor dit rewilding project aangemaakte omgeving.
Doelstellingen van dit project
- Een leeromgeving creëren voor (v)mbo citizen science over biodiversiteitsherstel op schoolterreinen.
- Verzamelen van biodiversiteitgegevens met (v)mbo citizen scientists.
- Onderzoeken hoe (v)mbo citizen science effectief ingezet en geïntegreerd kan worden in het curriculum van het (v)mbo.
Deze nieuwe aanpak werkt als een vliegwiel voor herstel van biodiversiteit. Kennis en bewustzijn van (v)mbo-studenten en -leerlingen over biodiversiteit wordt vergroot en praktisch handelingsperspectief wordt ontwikkeld. Hiermee dragen studenten en leerlingen in hun toekomstige loopbaan én als burger bij aan het verduurzamen van de maatschappij.
