Blijvende behoefte aan mbo'ers in de veehouderij

De RIF-subsidie ‘Melkvee & Business’ heeft als doel veehouderijstudenten in het mbo beter voor te bereiden op de huidige en toekomstige arbeidsmarkt. Dit gebeurt onder meer door onderwijsvernieuwing en het ontwikkelen van nieuwe keuzedelen. In een recent interview in Nieuwe Oogst vertellen Leny van Veen (teamleider Veehouderij) en Sjaak Vels (docent Veehouderij en biologisch melkveehouder) van Aeres MBO Barneveld hoe hun school dit aanpakt.

De veehouderijstudenten hebben op de campus van Barneveld een eigen gebouw, dat onlangs volledig is gerenoveerd. Het is zelfs het eerste bestaande schoolgebouw van Aeres dat volledig gasloos is gemaakt. Leny: “Hier worden studenten omringd door dieren die hen na aan het hart liggen.” Ze wijst naar de muren met grote foto’s van trekkers, koeien, schapen, geiten, kalveren, varkens en kippen.

Onderwijs geworteld in de beroepspraktijk

Bij Aeres MBO Barneveld volgen zo’n driehonderd studenten beroepsgerichte opleidingen in de richtingen melkvee, pluimvee en varkens. Studenten uit het hele land komen naar Barneveld, waar ze opleidingen op mbo-niveau 2, 3 en 4 kunnen volgen, zowel in de bol (leren en stage) als in de bbl (werken en leren). Dat laatste is volgens Leny best bijzonder. “Niet iedere veehouderijopleider in ons land biedt de bbl-opleiding aan, omdat deze variant best lastig is te realiseren. Het onderwijs in Barneveld is geworteld in de beroepspraktijk. Onze school steekt veel energie in het aantrekken van experts uit de sector die hun actuele kennis met ons willen delen.”
Van alle richtingen is pluimvee het nadrukkelijkst vertegenwoordigd in Barneveld. Op de campus is het Poultry Expertise Centre gevestigd, een internationaal kennis- en trainingscentrum van en voor de pluimveesector. Voor varkens en melkvee werkt de school samen met innovatieve bedrijven die excursiewaardig zijn en de diversiteit binnen de sector laten zien, van gangbaar tot biologisch.

Het merendeel van alle docenten in Barneveld heeft een eigen bedrijf of werkt mee in een veehouderijbedrijf. Eén van hen is Sjaak Vels. Deze biologische melkveehouder uit Voorthuizen staat sinds 2018 tweeënhalve dag per week voor de klas als veehouderijdocent. “Ik vind het ontzettend leuk om mijn vakkennis over te brengen op studenten.” Hij legt uit dat de bbl een serieuze poot is binnen de veehouderijopleidingen in Barneveld. “Een derde van onze studenten kiest voor werkend leren en wil uiteindelijk op het boerenbedrijf gaan werken.” Hoewel het aantal veehouderijbedrijven in ons land afneemt, blijft er volgens Sjaak voldoende behoefte aan mbo-opgeleide werknemers. “De bedrijfsgrootte van bestaande boerenbedrijven neemt toe. Daarnaast kiest een deel van onze studenten voor een agrarische carrière in het buitenland.”

Veehouders zijn van nature innovatief en ondernemend

Sjaak vindt de huidige berichtgeving over de landbouw vaak geframed. “Het is niet de cow maar de how. Het gaat er niet om dat een koe of de landbouw slecht is, maar hoe je daarmee omgaat. Het kind dreigt nu met het badwater te worden weggegooid en dat is jammer. Veehouders zijn van nature innovatief en ondernemend. De omslag naar een landbouw met een positieve invloed op natuur, milieu en klimaat kost tijd; dat realiseer je niet van de ene op de andere dag.”
Aeres leidt de groene veranderaars van de toekomst op. Via onderzoeksprojecten in het mbo en hbo komt er veel kennis beschikbaar voor de onderwijsprogramma’s. Zelf experimenteert Sjaak op zijn bedrijf met regeneratieve landbouw. Deze productiemethode is gericht op de verbetering van de bodemkwaliteit en versterkt de natuurlijke hulpbronnen. De kennis die hij hiermee opdoet, deelt hij weer in zijn lessen op school.

De school ziet de toekomst van de sector met vertrouwen tegemoet, ook als bedrijfsopvolging wellicht niet meer voor iedereen is weggelegd. Leny: “Tegenover de veranderingen in de sector staat de zekerheid dat mensen voedsel nodig hebben. Er blijft dus altijd werk in de agrofoodsector. Zeker in de periferie van de agrofoodsector liggen volop baankansen voor onze studenten. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan diervoederbedrijven, accountantskantoren en producenten van melkrobots. We merken dat een groeiende groep studenten hier interesse in heeft en de weg naar onze opleidingen weet te vinden.”

Ze benadrukt ook de prominente rol van Nederland als wereldwijde kennisexporteur. “Wij zijn een heel goed kennisland. Onze vakdocenten vliegen naar andere landen om daar te vertellen hoe ze goed kunnen boeren. Ook vanuit ons eigen internationale trainingscentrum in Barneveld (Aeres Training Centre International, red.) leiden we regelmatig groepen internationale cursisten op, die hier hun agrarische kennis komen verrijken.”

Begrijpen hoe een boer in elkaar zit

Om studenten in de volle breedte van de agrofoodsector op te leiden, ontwikkelt de school in alle leerjaren speciale keuzedelen. Keuzedelen zijn een verbreding van de beroepsopleiding waarmee studenten hun uitstroomkansen kunnen vergroten. Sjaak: “Eén van die keuzedelen is ‘Ondernemerschap’. Hiervoor moeten studenten een ondernemersplan schrijven voor een bedrijf dat ze gaan overnemen. Dat is weliswaar een fictief bedrijf, maar daar staat tegenover dat ze alle stappen van het ondernemersplan in de echte praktijk doorlopen. Dit betekent onder meer dat ze financieel advies gaan inwinnen bij de bank. Ze moeten ook keuzes maken op het terrein van diergezondheid, veeartsondersteuning en het juiste mengvoer. Daarvoor gaan ze op bezoek bij een voerbedrijf.”

Dit breed opleiden heeft volgens de veehouderijdocent veel voordelen. “We laten studenten kennismaken met alle specialisaties in onze sector. Ze komen overal. Hierdoor ontwikkelen studenten een natuurlijke beroepshouding die ook interessant is voor werkgevers in de periferie van de agrofoodsector. Je kunt bijvoorbeeld wel mechatronica hebben gestudeerd en aan een melkrobot kunnen sleutelen, maar dat wil nog niet zeggen dat je de sector kent en begrijpt hoe een boer in elkaar zit.”