Een herkenbaar verhaal over groen slaat aan in het vmbo

“Als je een willekeurige leerling hier op school zou vragen: ‘Hoe duurzaam ben jij?’ valt het waarschijnlijk stil. Leerlingen zijn nieuwsgierig naar duurzaamheid, maar als je dit onderwerp op een afstandelijke manier benadert, blijft het een ver-van-mijn-bedshow.” Dat zegt Matthijs van Gaalen, teamleider vmbo in Emmeloord. Zijn collega en communicatieadviseur Alice Leijten vult aan. “Bedenk ook dat de wereld van de huidige generatie jongeren (Generatie Z, red.) niet veel groter is dan hun telefoon en de omgeving waarin ze leven en naar school gaan.”

Support voor de pilot

Midden in de coronatijd maakten Matthijs en Alice zich sterk voor de start, op hun school, van een pilot met de acht groene werelden van Groenpact [zie kader]. Mede dankzij de support van hun schooldirecteur Anne Dijk en communicatieadviseur Annabel de Boer kwam die pilot er. Het resultaat is nu te zien op de vernieuwde homepage van Aeres VMBO Emmeloord. Op een interactieve webpagina vertellen Emmeloordse leerlingen enthousiast over de acht groene werelden op hun school.

Alice Leijten en Matthijs van Gaalen in de binnentuin van Aeres VMBO Emmeloord.

‘Alles hier heeft een link met groen’

De volwassen en aansprekende manier waarop groen hierin wordt uitgelegd, spreekt Alice erg aan. “Als leerlingen tijdens een les een konijn leren te hanteren, steken ze daarbij tegelijk iets op over dierenwelzijn en over de relatie mens-dier. Ook het accent op de vraag ‘Wat betekent groen voor jou?’, vind ik erg krachtig. Hier in de Noordoostpolder fietsen leerlingen dagelijks in een groen landschap naar school. In feite heeft alles wat ze onderweg zien een link met groen en een eventueel toekomstig beroep, maar dat realiseren leerlingen zich niet altijd. Door het wereldenconcept klein en letterlijk dichtbij huis te houden, gaat die groene omgeving meer leven.”

Om een voorbeeld te geven: in de wereld ‘Productie, wereldhandel & logistiek’ herkennen de leerlingen de vrachtwagen die agrarische producten vanuit de omliggende boerderijen naar het verwerkingsbedrijf brengt. In alle werelden zien de leerlingen iets herkenbaars uit hun eigen omgeving, zoals de bekende Poldertoren van Emmeloord, de Ramspolbrug en de Ketelbrug. En wie de homepage goed bekijkt, ziet daarin de omtrek van de Noordoostpolder. Alice: “We merken dat deze herkenbare uitvoering goed aansluit op de belevingswereld van onze leerlingen. Ook ouders geeft dit concept meer inzicht in de breedte van de groene sector en de baankansen die er liggen.”
Matthijs haakt hierop in. “In de Noordoostpolder is vijftig procent van alle banen groen gelieerd. Bij ons op school noemen we dat het goudgroene carrièrepad. Bedrijven erkennen dat en investeren ook in ons onderwijs.”

Groene veranderaars in de dop

Groen doet er dus toe in Emmeloord. Je hoeft het nieuws maar aan te zetten of het gaat over stikstof, veehouderij of droogte. Matthijs: “De groene transitie vraagt iets van ons allemaal. Een speerpunt in het schoolplan van Aeres VMBO is dat elke leerling de waarde leert kennen van de moderne groene wereld. Als leerlingen met hun diploma van school afkomen, zijn ze groene veranderaars in de dop. Ze kunnen een tuin aanleggen, een straatje leggen, een gezonde maaltijd bereiden, dieren verzorgen en ook met technologie overweg. Prachtig om ze dat allemaal mee te geven. Ook als leerlingen uiteindelijk voor een andere vervolgopleiding kiezen, weten ze wat de wereld van groen inhoudt.”

‘Groen is een breder gedragen verhaal’

De teamleider vertelt dat het draagvlak voor het wereldenconcept binnen de teams groeit. “Tot een paar jaar geleden hadden niet-groene docenten eigenlijk weinig affiniteit met groen. Je had het groenteam en de rest van het docententeam deed gewoon zijn ding. Sinds het wereldenconcept is groen een breder gedragen verhaal geworden en proberen docenten ‘groen’ belangrijker te maken in de lessen. Voor vakken als biologie en natuurkunde is dat misschien wat makkelijker dan voor algemene vakken Nederlands of Engels, waar we leerlingen overigens echt niet alleen maar Greenpeace-boeken laten lezen.”

Twee keer zoveel gl/tl-leerlingen

En die aanpak blijft niet onopgemerkt. Nu het wereldenconcept een herkenbare invulling in het onderwijs en de werving heeft, trekt de school twee keer zoveel leerlingen aan voor de gemengde – en theoretische leerweg. “En dan te bedenken dat we een krimpregio zijn! Deze groei hebben we nog niet eerder meegemaakt. Het laat denk ik zien dat leerlingen het leuk en interessant vinden om bewust met hun groene omgeving bezig te zijn,” aldus Matthijs. En de school gaat daarmee door, want ook voor de nieuwe leerweg in het vmbo (het praktijkgerichte programma) worden alle projecten beschrijven vanuit de groene werelden.”

De pilot in Emmeloord loopt tot en met oktober. Daarna is het de bedoeling dat alle vmbo-scholen van Aeres aan de slag gaan met het wereldenconcept. Alice’ advies aan de locaties is om het Groenpact-concept niet als enige waarheid te zien. “Volg de denkrichting van het concept en maak daar vervolgens een eigen vertaling van. Kijk goed naar de directe omgeving van de school en hoe groen daarin herkenbaar is voor leerlingen. In Emmeloord zal een onderwerp als vertical farming leerlingen minder aanspreken, omdat ze dat in hun directe omgeving niet vaak zien. Ik kan me voorstellen dat dit in Almere juist wel herkenning geeft. Maar daar gebruik van.”

Het concept van de acht groene werelden van Groenpact is geïnspireerd op de zeven werelden van techniek. Het komt voort uit de vraag hoe nu en in de toekomst voldoende vakmensen en professionals instromen in de groene sector. Door elk van de acht werelden vanuit een bredere context te belichten, ontstaat een wenkend toekomstperspectief. Deze benadering doet volgens Groenpact recht aan de veelzijdigheid van groen en laat de impact van dit domein zien op actuele maatschappelijke uitdagingen.
De acht groene werelden zijn: Mens & Gezondheid, Natuur, Leefomgeving & Klimaat, Wonen, Werken & Recreatie, Mens & Dier, Energie, Water & Veiligheid, Voeding, Productie, Wereldhandel & Logistiek en Hi-Tech, Science en Design. Op de homepage van Aeres VMBO Emmeloord is van iedere wereld een korte video te zien. Hierin introduceert een eigen leerling de wereld en vertelt wat daarmee op school gebeurt.

Om de groene werelden ook een fysieke plek in de school te geven, ondergaat de bestaande binnentuin een metamorfose. ‘Maak een tuin waarin de groene werelden van Groenpact centraal staan’. Met die opdracht als afstudeerproject bedacht een hoveniersstudent van Aeres MBO Emmeloord (niveau 4 ) vorig jaar een ontwerp en beplantingsplan voor de patio. Hij presenteerde zijn plannen aan de directeur, teamleiders en enkele docenten (v)mbo. Na een paar aanpassingen kwam er groen licht én budget voor de uitvoering.

De groendocenten Eric Groen (mbo) en Gerald Tijms (vmbo) coördineren de herinrichting van de binnentuin en krijgen hierbij hulp van leerlingen en studenten uit het vmbo en mbo. De tuin heeft ook een vijver met kijkraam. Het water in deze vijver bootst een Nederlands ecosysteem na. Inmiddels nadert de binnentuin zijn voltooiing, zoals te zien is in deze video.

Gerald: “In de hal bij de binnentuin komt een monitor te hangen, waarop leerlingen livebeelden uit de kassen zien met real time gegevens zoals temperatuur, luchtvochtigheid, zonintensiteit en bodemtemperatuur. Daarnaast leuke timelapsfilmpjes hoe alles groeit en bloeit in de binnentuin en livebeelden van de onderwatercamera in de vijver.”

Keuzevak Visstandbeheer en sportvissen

Naast zijn werk als groendocent is Gerald Tijms een fervent sportvisser. Nadat hij vislessen verzorgde bij de plaatselijke visvereniging wilde hij dit ook op zijn eigen school gaan doen. Zo ontstond het idee voor het keuzevak ‘Visstandbeheer en sportvissen’.  Leerlingen kiezen een keuzevak om zich te verdiepen, te verbreden of te oriënteren op een bepaald onderwerp.

Het nieuwe keuzevak sluit naadloos aan op de wereld ‘Natuur, leefomgeving & klimaat’. Gerald laat vmbo-leerlingen met een waterpak en schepnet verschillende beekjes en kanalen in de Noordoostpolder onderzoeken. “In de lessen vertel ik meer over de verschillende watertypes die in ons land voorkomen. De Noordoostpolder is een gecreëerd gebied. Met zoekkaarten voor bodemdiertjes, waterplanten en vissoorten laat ik leerlingen uitzoeken wat ze gevangen hebben en waarom dat juist daar voorkomt. Waterkwaliteit is een belangrijk onderdeel in dit onderzoek.”

Naast Aeres VMBO Emmeloord werkt Aeres VMBO Heerenveen dit jaar ook met het keuzevak ‘Visstandbeheer en sportvissen’, evenals enkele andere scholen uit de omgeving.