De winst van de doorlopende leerlijn Toegepaste Biologie

Dit studiejaar kiest de helft van alle mbo’ers die bij Aeres Hogeschool Almere de opleiding Toegepaste Biologie gaan volgen voor de doorlopende leerweg. Vanaf november lopen studenten in het laatste jaar van hun mbo-4 opleiding Toegepaste Biologie een aantal maanden mee in het eerste studiejaar op het hbo. Daar volgen ze verschillende vakken, waaronder statistiek en leren ze een eigen onderzoeksvoorstel te schrijven. Als ze dit traject goed afsluiten, kunnen ze na het behalen van hun mbo-diploma direct instromen in het tweede studiejaar op het hbo. Een soepele doorstroom levert studenten dan een jaar tijdwinst op. Met deze slimme leerweg stimuleert Aeres studenten om door te leren binnen het groene domein.

Kansen zien

Dat zo’n slimme leerlijn niet van de ene op de andere dag tot stand komt, weet Michal Fekkes uit ervaring. Bij Aeres MBO Almere is ze docent Toegepaste Biologie. In 2009 is ze erbij als Aeres Hogeschool met enkele portacabins een bescheiden vestiging krijgt op het schoolterrein van haar locatie. Toegepaste Biologie is één van de eerste opleidingen waar de hogeschool destijds mee start. “Onze teamleider zag gelijk kansen en werkte aan een aangescherpte driejarige mbo-opleiding die goed aansloot op het hbo. In die tijd duurde de mbo-opleiding Toegepaste Biologie nog vier jaar.”

Pittige overstap

Geholpen door de korte lijntjes komt er in die eerste jaren voorzichtig een doorlopende leerlijn mbo-hbo op gang. Gaandeweg merken Michal en haar collega’s dat de studenten de overstap naar het hbo best pittig vinden. “Door de instroom in het tweede studiejaar missen studenten de officiële start en kennismaking op het hbo. Dat maakt de overgang naar de nieuwe leeromgeving en cultuur op de hogeschool best groot. Ook de begeleiding verloopt er anders dan in het mbo, waar studenten vaak nog bij de hand worden genomen. In het hbo wordt van studenten juist zelfredzaamheid verwacht.”

Gaandeweg wordt het doorstroomprogramma op onderdelen aangescherpt. Zo is er een tijdje geëxperimenteerd met het vrijwillig meedraaien op het hbo door mbo-studenten die in hun laatste leerjaar zitten. Mede door het vrijblijvende karakter pakt deze proef niet goed uit. Het dubbele programma voor de mbo’ers blijkt dermate zwaar, dat velen de eindstreep niet halen. Sommigen laten het hbo voor wat het is. Anderen beginnen opnieuw in het eerste studiejaar op het hbo. 

Ilse Vlaar en Guido Hilgeman hebben allebei ervaring met de doorlopende leerlijn. Ilse kiest aanvankelijk voor de reguliere doorstroom. In 2018 behaalt ze haar havodiploma en begint ze in het eerste studiejaar Toegepaste Biologie bij de Almeerse faculteit. Na een negatief studieadvies moet ze de opleiding helaas verlaten. Als alternatief kiest ze voor het tweejarig Maatwerktraject Science bij Aeres MBO Almere. [LINK] Ondanks de lastige coronatijd rondt ze die opleiding glansrijk af, waarna ze alsnog kan instromen in het tweede studiejaar bij Aeres Hogeschool Almere. Nu zit ze in het derde studiejaar en is ze druk met de voorbereidingen voor haar minor en buitenlandstage. Ondanks de vertraging is ze blij met dit afgelegde traject. “Op het mbo heb ik tijdens mijn stages veel praktijkonderzoek gedaan. Erg leuk om te doen. Alle opgedane kennis komt me nu goed van pas op het hbo. Ik merk dat ik zelfs een voorsprong op mijn klasgenoten heb.”

Guido Hilgeman rondde de doorlopende leerlijn een paar jaar geleden af. In 2015 begon hij met de opleiding Toegepaste Biologie bij Aeres MBO Almere. “Ik voelde me daar direct thuis. De docenten zijn erg enthousiast en ik kan wel zeggen dat mijn passie voor de natuur door hen echt gegroeid is. Als kind ging ik vaak met mijn familie de natuur in. Toen al vond ik de kleinste insectjes het meest interessant en dat is nog steeds zo. Ze zeggen dat ik haviksogen heb.”
De mbo-opleiding gaat hem gemakkelijk af en de doorlopende leerweg biedt hem de verdieping die hij zoekt. Zonder problemen slaagt hij voor het hbo. Terugkijkend verliep het contact met de docenten op het mbo gemakkelijker dan op het hbo. “De docenten op het mbo hadden een eigen werkkamer waar ik eigenlijk altijd kon binnenlopen.” Ilse herkent dit. “Op de hogeschool vind ik het nu soms nog lastig om de docentenkamer binnen te lopen als ik een vraag aan een docent heb.”

Vooroordeel

Tegenwoordig werkt Guido als onderzoeksassistent bij Aeres Hogeschool Almere en helpt hij lectoren bij uiteenlopende onderzoeksprojecten. “In de samenleving bestaat nog wel eens een vooroordeel over de motivatie van mbo-studenten. Maar geloof me, ongemotiveerde studenten vind je net zo goed op het hbo. Mijn ervaring is dat mbo-studenten even gedreven zijn als hbo-studenten.” Als voormalige mbo’er, werkend op de hogeschool, is hij daarvan het levende bewijs. “Ik heb laten zien dat ik het hbo aankan en dat stimuleert hopelijk ook andere mbo’ers om voor doorstroomtraject te kiezen.”

Bij Aeres Hogeschool Almere coördineert Jeffrey van Lent de doorstroom mbo-hbo. Naast docent en onderzoeker Toegepaste Biologie is hij mentor van een groep doorstromers uit het mbo. “Het is een superleuke groep om mee samen te werken. Vergeleken met eerstejaars hbo’ers hebben mbo’ers een grote voorsprong qua praktijkervaring. Veel studenten zijn ondernemend en hebben dankzij hun stages al een mooi netwerk opgebouwd. Hbo’ers die voor het eerst op stage gaan, vinden het vaak super spannend om bedrijven te bellen en sollicitatiegesprekken te voeren. Mbo’ers hebben dit al vaker gedaan en zijn meer bezig met de vraag: wat wil ik?”

Eindopdrachten vergelijken

Jeffrey probeert regelmatig tijd vrij te maken om bij Aeres MBO Almere in de keuken te kijken. Het afgelopen jaar draaide hij bijvoorbeeld mee als assessor bij het afnemen van proeven van bekwaamheid. Dit zijn de examens in de beroepspraktijk voor mbo-studenten. “Als assessor heb ik de eindopdrachten van de derdejaars mbo-studenten beoordeeld. Ik was vooral benieuwd in hoeverre die opdrachten overeenkomen met de eindproducten van onze hbo-studenten.”

Hij constateerde dat academisch schrijven bij sommige mbo-studenten nog onvoldoende ontwikkeld is. “In uitgebreide verslagen lieten studenten zien dat ze veel kennis hebben van hun onderzoeksopdracht. Toch miste ik in sommige eindverslagen de vertaalslag naar de kernboodschap. Wat is de onderzoeksvraag? Wat moet ik weten om de vraag te begrijpen? Dus: zaken afkaderen en tot de essentie terugbrengen. Op het hbo besteden we in het eerste studiejaar veel aandacht aan academisch schrijven. Voorheen was dit vak nog geen onderdeel van het doorstroomtraject. Dat hebben we nu aangepast, waardoor mbo’ers dit onderdeel ook volgen en afronden voordat ze kunnen instromen in het tweede studiejaar op het hbo. Daarmee nemen we hopelijk een stuk van de drempel weg in de overgang van het mbo naar het hbo."

Voor menig mbo’er zijn de lessen statistiek en wiskunde een struikelblok in het doorstroomtraject. Jeffrey erkent dat het lesniveau van deze vakken op het hbo pittig is. “Mijn advies aan studenten die de overstap naar het hbo willen maken, is om voldoende tijd te investeren in het bijspijkeren van deze lesstof.” In overleg met zijn vakcollega’s in het mbo probeert Jeffrey tot een betere afstemming van de lesstof te komen. “Naarmate we hier beter in slagen, vergroot dat de kwaliteit en de effectiviteit van onze opleidingen. Dat is overigens ook winst voor de reguliere mbo-instroom in het hbo.”
Roostertechnisch heeft het doorstroomtraject de nodige consequenties voor de faculteit, weet Jeffrey. “Dit studiejaar volgen mbo’ers op maandagochtend lessen op de hogeschool. Hier stemmen wij vervolgens al onze andere lesroosters op af. Dat gaat best ver en vraagt van beide partijen commitment. Toch steken we hier graag energie in." Jeffrey besluit dat Aeres, als brede onderwijsgroep met alle opleidingsniveaus in huis, het doorleren binnen het groene domein wil stimuleren. “Als wij dit niet voor elkaar krijgen, wie dan wel"?